© Emy Elleboog
“De Jardin Majorelle in Marrakesh. Echt fantastisch mooi.” Het is ironisch: het nieuwe N-VA-kabinet voor asiel en migratie wordt opgeleukt met vakantiefoto’s vanop de plek waar het doodsvonnis voor de vorige federale regering met de N-VA werd getekend. Over een migratiepact, nota bene. Bijna vijftig dagen bezet Anneleen Van Bossuyt intussen de stoel van asielminister. Na een resem werkbezoeken, Europees overleg en vlijtig studiewerk toont ze zich strijdvaardig om het “strengste asielbeleid” tot een goed einde te brengen.
Welke verwezenlijkingen kan u al op uw palmares schrijven?
Anneleen: “We beginnen geïnstalleerd te raken. Er is acht maanden onderhandeld over de nieuwe regering. Dat betekent dat alle dossiers stillagen en opschoven. We beginnen met een achterstand. Tegen juni 2026 moeten we het Europees migratiepact in onze wetgeving omzetten. Een ander ‘verwezenlijkingetje’ is ons terugnameakkoord met Suriname. Klein, maar met de nieuwe regering willen we meer inzetten op zulke akkoorden. We zitten niet stil. We timmeren volop aan ons pakket crisismaatregelen. De huidige situatie is onhoudbaar. Onze eerste prioriteit is de instroom beperken. De cijfers spreken voor zich. In Europa daalden de aanvragen vorig jaar met 12 procent. In ons land stegen ze met 12 procent. Vorig jaar klopten bijna 40.000 mensen aan voor asiel. Bijna de helft daarvan deed dat eerder al in een ander Europees land of kreeg daar zelfs al bescherming.”
Op uw portefeuille wordt 1,6 miljard euro bespaard. Een knik in de instroom is daarvoor cruciaal. Wanneer komt de kentering?
Anneleen: “Wij hopen zo snel mogelijk. Maar het zal niet van vandaag op morgen gaan. Vooraleer we zullen besparen, zullen we investeren in onze diensten. We zullen ze helpen om hun achterstand weg te werken. Zo zal de uitstroom uit de asielcentra groter worden. Bovendien zal België niet langer geboekstaafd staan als land van melk en honing. Het feit dat ons regeerakkoord een duidelijke boodschap geeft, heeft al effect. Het gaat rond in de Whatsapp-groepen.”
Gaat u meer geld vragen aan de regeringstafel wanneer blijkt dat de instroom te hoog blijft?
Anneleen: “Absoluut niet om meer opvangplaatsen te openen. Eerst gaan we de instroom beperken. Daarna gaan we voor de afbouw. We kiezen voor collectieve opvang. Dat is soberder en heeft een minder groot aanzuigeffect. We hebben al een brief gestuurd naar de lokale besturen om te zeggen dat de aanmoedigingspremie voor lokale opvang afgeschaft wordt. Collectieve opvang is een betere manier van middelen beheren.”
Mogen we uit die uitleg opmaken dat u de instructie aanhoudt om alleenstaande mannelijke asielzoekers niet op te vangen?
Anneleen: “Absoluut. Ik ga alleenstaande mannen verder opvang weigeren. Ik kan niet anders. De situatie is onhoudbaar. Mijn bezoeken aan de diensten van Fedasil en het Commissariaat-Generaal van de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) bevestigen dat beeld. Het gaat niet meer.”
De Belgische staat moet dwangsommen betalen omdat het mensen opvang weigert.
Anneleen: “Die dwangsommen zijn er en we zullen die niet betalen. We kunnen niet zomaar plaatsen bijcreëren en dat is ook niet wenselijk. Nog eens: van de bijna 40.000 mensen die hier vorig jaar aanklopten, waren er 15.000 die hier niet zouden mogen komen. De Dublin-regels, waarbij iemand asiel moet aanvragen in het Europees land van aankomst, moeten worden gerespecteerd.”
Hoe gaat u landen zoals Griekenland en Italië daarvoor zo ver krijgen?
Anneleen: “Daarom is het Europees migratiepact zo belangrijk. Het succes ervan staat of valt met de implementatie. Het pact moet leiden tot betere samenwerking.”
Het mantra is duidelijk: strenger. Maar over bepaalde recepten heerst minder duidelijkheid. Vanaf wanneer plaatst ons land gevangenen in onwettig verblijf in Kosovaarse cellen?
Anneleen: “Ja, je pikt er nu eentje uit. In het regeerakkoord staat helemaal niet dat we met Kosovo in zee gaan. Wel met een Europese rechtsstaat. Maar goed: een gevangenis in het buitenland is inderdaad iets waarop we willen inzetten. Ik heb de opdracht gegeven om te zoeken welke landen daarvoor in aanmerking komen. Wat we doen is logisch. Je zou geen overbevolking meer hebben in onze gevangenissen als we diegenen in onwettig verblijf ervan zouden aftrekken.”
U wilt ook politiek ingrijpen in beslissingen: meer mensen moeten het statuut van subsidiair beschermde krijgen in plaats van dat van vluchteling.
Anneleen: “Ik stel vast dat de verhoudingen in de buurlanden volledig anders liggen. In Nederland krijgt 62 procent het statuut van subsidiair beschermde. In Duitsland 56, in Frankrijk 42. En België? 5 procent. Het is nochtans dezelfde wetgeving. Voor alle duidelijkheid: ik zal nooit ingrijpen in individuele beslissingen. Wel wil ik kijken met de bevoegde diensten hoe beslissingen tot stand komen.”
Uw partijgenote Maaike De Vreese, die mee onderhandelde aan het hoofdstuk asiel en migratie in het regeerakkoord, liet in Het Pallieterke optekenen dat het voor haar gerust strenger mag. Bijvoorbeeld over woonstbetredingen. Vindt u dat ook?
Anneleen: “Een regeerakkoord is altijd een compromis. Het is geen geheim dat onze partij niets voelde voor extra voorwaarden voor woonstbetredingen. Nu kunnen die inderdaad alleen gebeuren als iemand een gevaar vormt voor de openbare orde of de nationale veiligheid. Voor de N-VA had het verder mogen gaan. Maar goed, het is een stap vooruit en ik houd me aan gemaakte afspraken.”
Hoe kijkt u naar de afspraak om kinderen niet op te sluiten?
Anneleen: “Terugkeer valt nu eenmaal gemakkelijker te regelen vanuit een gesloten centrum. Vandaag is het zo dat we geen gezinnen met kinderen in die gesloten centra zullen onderbrengen. Maar, als we zien dat dat binnen twee jaar als gevolg heeft dat de uitstroom niet verhoogt en we problemen ondervinden bij de terugkeer van gezinnen met kinderen, moeten we dat misschien durven herzien. De afgelopen weken raakte ik vertrouwd met de term “ankerkinderen”. Zij worden gebruikt door volwassenen om naar hier te kunnen komen. Als moeder vind ik dat verschrikkelijk. We moeten ervoor zorgen dat hier geen kinderen in de illegaliteit en precaire omstandigheden verzeild raken.”
In nood kan ons land ook grenscontroles uitvoeren. Nederland heeft die al uitgevoerd, maar dat bleek toch vooral voor de show. U ziet dat anders?
Anneleen: “Als er een plotse massale toestroom is, of omdat de openbare orde in het gedrang komt, kunnen we tijdelijke grenscontroles invoeren. Niet alleen Nederland ging ons voor, ook Duitsland. Het gaat opnieuw over de boodschap die je daarmee geeft. Wij kunnen het hier niet meer aan. Dus je zult niet zomaar meer kunnen doorreizen naar België.”
Ondanks het forse beleid op asiel en migratie schaart u zich achter de kandidatuur van Valerie Van Peel als volgende voorzitter van de N-VA. Is dat niet de zachte flank?
Anneleen: “Wij zijn een gemeenschapspartij. Dat betekent dat we veel verschillende thema’s omhelzen. Met de N-VA schrijven wij een eigen, duidelijk verhaal. Zachte flank, harde flank, linkerzijde, rechterzijde … Het gaat om het totaal van het verhaal. Valerie is de persoon die dat gemeenschapsvormend verhaal kan brengen. Niet gewoon omdat het haar job is, maar omdat ze er écht van overtuigd is en het met passie doet.”
